کد مطلب:102466 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:294
«و نعم الخلق التصبر فی الحق.»[1]. بهترین خوی و سرشت، پایداری ورزیدن در راه حق است. تصبر مصدر باب تفعل، از ریشه ی صبر، به معنای پایداری و ایستادگی و شكیبایی است. اغراض بردن فعلی بدین مصدر بسیار است، از جمله: مطاوعه (پذیرش)، تكلف (بر خود هموار كردن)، انتساب (خود را به كسی یا چیزی نسبت دادن) و مانند اینها.[2] پس تصبر در این جا به معنای هموار كردن پایداری بر خود و پذیرفتن دشواریهای آن می باشد. [صفحه 334] حق نیز آن چیزی است كه باید باشد و شایسته است كه چنان شود، در برابر واقع یعنی آن چیزی كه هست، خواه به شایستگی یا به ناشایستگی. حق راهی بس ناهموار دارد، از خارها پوشیده است. چكاد بلند و دست نایافتنی كوهی است دارای دره ها و سنگلاخ ها و پرتگاه ها و خاربن ها. و اگر با تمام دشواریها، به دست كسی افتاد، نگاهداشت آن از دریافتش دشوارتر است، چنان كه رسول خدا فرماید:«زمانی رسد كه نگهداری حق مانند قطعه ای آتش است در كف دست». و با توجه بدین معانی، درمی یابیم كه بهترین خلق و خوی، پایداری ورزیدن و تحمل همه ی دشواریها و ناملایمات و ناهمواریها، در راه به سرانجام رسیدن آن چیزی است كه در قانون آفرینش و بر پایه ی اراده و مشیت پروردگاری، باید تحقق یابد. پس در راستای آراسته شدن به اخلاقی قرآنی و شایستگی به دست آوردن برای اجرا و تحقق آنها، بزرگترین وظیفه ی بایسته ی یك انسان مسلمان، زمینه سازی در خود برای داشتن توان ایستادگی و پایداری در راه حق، است. نهج البلاغه سرشار از رهنمودهای اخلاقی امام است، چه عملی و چه نظری و چون قصد ما، در این كتاب، آوردن نمونه و ارجاع دادن خواننده به سرچشمه است، نخست چند نمونه از رهنمودهای اخلاقی امام (ع) را می آوریم، سپس دیگری آموزشها را فهرست وار نشان می دهیم.
آنچه ما در حال حاضر، از اخلاق درمی یابیم، مفاهیم مجردی است به دور از زندگی و وابسته به امور فردی كه به اجتماع و مردم هیچ ارتباطی ندارد. اما در فرهنگ انسانی اسلام، خلق و خوی اگر با عمل و مسائل اجتماع و مردم ارتباط نداشته باشد و كسب فضایل اخلاقی برای ایجاد شایستگی فرد به منظور انجام وظایف و مسوولیتهای اجتماعی، صورت نگیرد، هیچ ارزشی ندارد. امیرالمومنین (ع) می گوید:
صفحه 334.